به مناسبت 9 بهمن سالروز شهادت مغز متفکر و راهبردی سپاه شهید حسن باقری و روز اطلاعات عملیات
شهید حسن باقری مغز متفکر و راهبردی سپاه پاسداران
به راستی و حقیقتاً بزرگترین معجزه انقلاب اسلامی شهدا هستند . مردان مردی با سیمایی آسمانی و در ژرفای عمیق هستی که عند ربهم یرزقونند. روز نهم بهمن‌ماه مصادف با سالروز شهادت حسن باقری، به‌عنوان روز اطلاعات عملیات در سپاه نام‌گذاری شده است.
اطلاعات عملیات ، چشم فرماندهی و بینایی یک گردان رزمی محسوب میشود . قبل از ورود نیروی رزمنده برای شروع عملیات در منطقه ، اولین اکیپی که وارد منطقه میشود واحد اطلاعات عملیات است. شناسایی کامل در عمق مواضع دشمن ، توجیه و آشنایی منطقه به تک‌تک فرماندهان ، شناسایی زمین، موانع، و خطوط و .... از وظایف این واحد است. شهید حسن باقری یکی از نوابغ جنگ و مغز متفکر و راهبردی اطلاعات عملیات در دوران دفاع مقدس است . وی در عملیات‌های فتح‌المبین، بیت‌المقدس و رمضان فرمانده قرارگاه نصر بود و عملیات را هدایت و فرماندهی می‌کرد، همچنین به‌عنوان فرماندهی قرارگاه نصر، در اجرای عملیات آزادسازی خرمشهر نقش مؤثری را ایفا کرد.
شهید حسن باقری بر اساس یادداشت های خودش، فرمانده ای بود که از ۲۴ ساعت، ۱۸ ساعت به فعالیت می پرداخت و طی اجرای عملیات ها شب ها بیدار می ماند تا به خوبی عملیات را هدایت کند. او در نهم بهمن ماه سال ۶۱ در منطقه عملیاتی فکه در سنگر دیده‌بانی مورد هدف گلوله خمپاره دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید .
دوران سرنوشت‌ساز زندگی حسن باقری پس از پیروزی انقلاب اسلامی شروع می شود. در سال 1358 وی فعالیت خود را در سرویس فرهنگی و سیاسی روزنامه جمهوری اسلامی آغاز کرد و اولین خبرنگاری بود که به الجزایر اعزام شد. پس از آن بنا به دعوت سازمان ملل، از طرف این روزنامه سفر 15روزه ای به لبنان و اردن انجام داد و طی این سفر، گزارش تحلیلی جامعی از اوضاع نابسامان مسلمانان در آن منطقه تهیه کرد. در این دوران شهید باقری با اخذ دیپلم ادبی در امتحان ورودی دانشگاه ها شرکت می کند و با رتبه 104 در رشته حقوق قضایی دانشگاه تهران قبول می گردد.
ورود حسن باقری به عرصه خبر موجب شد تا اطلاع دقیقی از اوضاع کشور در عرصه های مختلف به دست آورد. در این زمان گروهک های ضدانقلاب با اقدامات تروریستی سعی در برهم زدن امنیت کشور داشتند. روزنامه جمهوری اسلامی ارگان رسمی حزب جمهوری اسلامی بود و حسن باقری می دانست اعضای این حزب رابطه نزدیکی با سپاه دارند. از سوی دیگر در همین زمان محسن رضایی با تحویل گرفتن سه اتاق در ساختمان سابق اداره پنجم ساواک در حال تشکیل اطلاعات سپاه بود و به دنبال نیرو می‌گشت. در این زمان آیت‌الله خامنه‌ای با محسن رضایی تماس می گیرند و جوانی را برای همکاری با اطلاعات سپاه به او معرفی می کند. این جوان همان حسن باقری است. پس از آنکه محسن رضایی با حسن باقری صحبت می کند در او استعدادی عجیب می‌بیند، از همین رو با همکاری در اطلاعات سپاه موافقت می کند و نام حسن باقری را برای او برمی گزیند و از همین جاست که نام غلامحسین افشردی به حسن باقری تغییر می کند.
فعالیت حسن باقری در اطلاعات سپاه ادامه دارد تا اینکه جنگ تحمیلی رسماً آغاز می شود.با شروع جنگ ، حسن باقری در روز اول مهرماه 1359، راهی جبهه های جنوب در خوزستان می شود . در آن زمان هنوز اطلاع دقیقی از حد پیشروی نیروهای عراقی وجود ندارد. حسن با دستور محسن رضایی به مسئولیت اطلاعات ستاد عملیات جنوب منصوب می شود و از همان آغاز شروعبه جمع‌آوری اطلاعات و شناسایی تمامی مناطق جبهه جنوبی می کند . این اقدام حسن در اصل آغاز تأسیس واحد اطلاعات رزمی در سپاه است.
در ادامه حسن باقری با کسب اطلاعات به دست آمده از مناطق مختلف جبهه جنوب، کار بازجویی از اسرای عراقی و شناخت تجهیزات دشمن را در دستور کار خود قرار می دهد. حالا دیگر وقتش رسیده بود که اطلاعات حسن باقری در صحنه عملیات هم به‌کارگیری شود. اما در ابتدای جنگ فرماندهی کل قوا به عهده بنی‌صدر بود و او اجازه کار به نیروهای سپاهی نمی داد. در جلسه ای که با حضور بنی صدر و آیت الله خامنه ای که در آن زمان نماینده امام در شورای عالی دفاع بود، در اتاق جنگ لشکر 92 زرهی اهواز برگزار می شود حسن باقری هم بر پایه اطلاعاتی که به دست آورده بود، تحلیلی جامع از وضعیت دشمن در آن زمان ارائه می دهد که موجب حیرت بنی‌صدر و دلگرمی نماینده امام در شورای عالی دفاع می شود. با برکناری بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا، راه برای کارکردن نیروهای انقلاب باز می شود. اولین عملیاتی که اجرا می شود، بر پایه اطلاعات به دست آمده توسط حسن باقری انجام می شود و موجب تقویت روحیه رزمندگان ایرانی و تجربه شیوه های جدیدی از نبرد با عراقی ها میشود. دانشجوی ۲۴ساله رشته حقوق قضایی دانشگاه تهران، با شناخت عمیق از دشمن و چیرگی بر منطقه جغرافیایی جنگ و تغییرات حاصل از آن علاوه بر طراحی و اجرای عملیات های مهم، در شکل‌گیری سازمان رزم، برآورد اطلاعات و تهیه طرح عملیات، کادرسازی و تربیت فرماندهان تأثیرگذار و کارآمد نقشی اساسی ایفا کرد. چندان که خود نیز در این خصوص چنین نگاشته است: «این جنگ فرصت های طلایی بسیاری را جهت رشد استعدادها به ما داده است. نیروهای ما با توجه به بعد انقلابی‌ای که دارند و چشم‌وگوش بسته تابع قانون های ازخارج‌آمده نیستند، می توانند از قالب های پیش‌ساخته خارج شوند و با فکر سازنده خویش، روش هایی را ابداع کنند که دشمن نخواهد توانست به‌سادگی به دفاع در مقابل آنها برخیزد. پس از این دوران حالا ایران می باید عملیات های بزرگتری را طراحی و اجرا می کرد. اولین این عملیات ها شکست حصر آبادان بود. طراحی این عملیات که ماه ها به‌طول انجامید، منجر به شکست محاصره آبادان و آزادسازی بخش عظیمی از اراضی تحت تصرف عراق شد. در این عملیات، حسن باقری فرماندهی محور عملیاتی دارخوین و ماهشهر را به‌عهده داشت.
پس از این عملیات بود که فرماندهان ایرانی تصمیم گرفتند روند عملیات‌ها را با سرعت بیشتری پیگیری کنند. در همین راستا حسن باقری دست به کار طراحی عملیات دیگری برای آزادسازی بُستان شد. در این عملیات که طریق القدس نام گرفت حسن باقری به‌عنوان نماینده فرمانده کل سپاه در قرارگاه مشترک ارتش و سپاه حضور یافت و توان بالای خود برای هدایت عملیات فرماندهی را به‌نمایش گذاشت. پس از پایان هر عملیات، طراحی و شناسایی برای عملیات دیگری آغاز می شد و کار حسن باقری تمامی نداشت. حالا حسن باید کاری بزرگتر از دفعه قبل انجام می داد. عملیات بزرگی که فتح المبین نام گرفت. در این عملیات 4 قرارگاه برای اجرای عملیات پیش‌بینی شده بود که حسن باقری فرماندهی قرارگاه نصر را به‌عهده داشت. این انتخاب به‌دلیل حساسیت بالای منطقه عملیاتی بود.
در این عملیات حسن باقری توانست با هدایت صحیح یگان های تحت امرش و با ابتکاراتی که آنها از خود نشان دادند در همان مرحله اول عملیات، به تمام اهداف از پیش تعیین‌شده دست پیدا کند و در مرحله دوم هم با تصرف ارتفاعات رادار نقش بزرگی در پیروزی این عملیات بازی کرد. پس از این عملیات محسن رضایی فرمانده وقت سپاه به حسن باقری دستور داد تا تمام کارهای خود را تعطیل و شناسایی منطقه عملیاتی بیت المقدس را آغاز کند. شاید بتوان این عملیات را که در نتیجه آن خرمشهر آزاد شد سخت‌ترین عملیات دوران زندگی حسن باقری دانست. در این عملیات نیز حسن باقری فرماندهی قرارگاه نصر را به‌عهده داشت و باز هم سخت‌ترین منطقه عملیاتی به این فرمانده جوان سپرده شده بود. حساسیت منطقه قرارگاه نصر از آن جهت بود که نیروهای حسن باقری می‌باید هم از روبه‌رو و هم از پهلو با دشمن می جنگیدند. در روز دوم عملیات نیروهای تیپ 7 ولی‌عصر(عج) موفق نمی شوند پیشروی خود را کامل کنند و بین آنها و نیروهای تیپ 27 محمد رسول‌الله(ص) فاصله می افتد و نیروهای تیپ 27 مجبور می شوند از سه طرف با دشمن بجنگند. جبهه قرارگاه نصر شرایط سختی پیدا می کند و تمامی فرماندهان این جبهه را ازدست‌رفته می پنداشتند. اما حسن باقری آدمی نبود که به این زودی‌ها تسلیم شود. بالاخره بر اثر هدایت و فرماندهی حسن باقری و ایستادگی نیروهای تیپ 27، نیروهای دشمن در خرمشهر محاصره می شوند و خرمشهر آزاد می شود. پس از آزادسازی خرمشهر حسن باقری به قرارگاه کربلا می رود. در این دوران هم نقش بارزی در طراحی و هدایت عملیات های مسلم‌بن عقیل و محرم ایفا می کند. در روز 9 بهمن ماه سال 61 حسن باقری در محور عملیاتی فکه زمانی که همراه شهید مجید بقایی مشغول شناسایی عملیات والفجر مقدماتی بود در سنگر دیده‌بانی بر اثر اصابت خمپاره به‌شهادت می‌رسد.
محسن رضایی فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مدت‌ها با حسن باقری همرزم بود، درباره او می‌گوید: شهید باقری اسوه حماسه و شجاعت و استعداد فوق‌العاده بود. ایشان از یک روحیه سلحشوری و حماسی بسیار عظیمی برخوردار بود. در خطوط مقدم همیشه حاضر بود.
سردار غلامعلی رشید فرمانده وقت قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء در بخشی از آثار منتشر نشده، درباره حسن باقری گفته است: «من امروز این اعتراف سنگین را اینجا می‌خواهم بکنم که سازمان رزم فعلی سپاه، همین سازمانی که الان در اختیار سپاه است و در وضعیت تهدید در رویارویی دشمنان باید مبارزه بکند، مدیون و مرهون تلاش‌های شخص حسن باقری است.»
